Funte
Jedinica:
- Masa
- Težina (u nenaučnim okvirima)
Upotreba širom sveta :
- U.K., S.A.D., Australija, Kanada, Novi Zeland i drugi
Opis:
Funta je jedinica mere za masu koja se koristi u imperijalnom sistemu i prihvaćena je u svakodnevnoj upotrebi kao jedinica za težinu (sila gravitacije deluje na bilo kom objektu).
Definicija:
Britanska (avoirdupois ili medjunarodna) funta se zvanično definiše kao 453.59237 grama.
Poreklo:
Ime funta predstavlja adaptaciju latinske fraze libra pondo, ili težina funte, rimska libra (po kojoj je i simbol lb) težila je približno 329 grama.
Tokom istorije, funta (ili njeni lokalni prevodi) koristili su se kao mera za težinu u mnogim krajevima sveta, uključujući Ujedinjeno Kraljevstvo, Francusku, Nemačku, Skandinaviju i Rusiju. Iako je tačna masa funte varirala od sistema do sistema, ona je uvek bila priibližno slična, obično između 350 i 560metričkih grama.
U Ujedinjenom Kraljevstvu su koegzistirali brojni sistemi koji koriste funtu, iako je avoirdupois funta (poznata i kao vunena funta) najčešće korištena i najdugotrajnija (i za koju je skraćenica lb av ili lb avdp). Jedna varijacija funte koja se danas koristi je Trojanska funta (približno 373g), i najčešće se koristi kao mera za težinu plemenitih metala.
Britanski Akt o težinama i merama iz 1878. godine prvi je definisao imperijalnu funtu u okvirima metričkih jedinica (1 lb = 453,59265g), dok je 1893. godine Mendelhalova naredba definisala američku funtu opisujući kilogramkao jednak sa 2,20462 funte.
Sjedinjene Države i države Komonvelta dogovorile su zajedničke definicije za funtu (i jard) koje su bile usvojene 1959. godine (1964. god u U.K.).
Reference:
- U zemljama engleskog govornog područja, težina neke osobe se uglavnom izražava u stounimai funtama, iako se u Sjedinjenim Državam obično izražava isključivo u funtama.
- U Ujedinjenom Kraljevstvu i Irskoj, u kojima su se, pre uvođenja metričkog sistema, namirnice prodavale na funte, i sada se prodaju u količinama koje odgovaraju starom imperijalnom standardu, za šta je primer puter koji se u većini slučajeva prodaje u pakovanjima od 454g(1lb).
- Ribolovci će često izražavati veličinu svog ulova pomoću funti i unci.
- Šekspirov lik Šajlok ima čuvenu rečenicu u kojoj kao zalog za zajam traži "funtu mesa".
Upotreba u kontekstu:
U naučnoj primeni, funta se koristi za opisivanje mase, dok se u svakodnevnoj upotrebi koristi kao mera za težinu. Uprkos tome što je metrički sistem težina i mera široko prihvaćen, funta se i dalje koristi u zemljama engleskog govornog područja.
Istorijski gledano, funta se koristila za opisivanje težine sačme i čaura kod oružja, dok je samo oružje dobijalo naziv prema tipu municije koji ispaljuje, kao na primer 32-funtaš (32- pounder).
U Ujedinjenom Kraljevstvu i Sjedinjenim Američkim Državama funta predstavlja i komponentu za izražavanje pritiska, odnosno funta po kvadratnom inču (p.k.i.), što je prihvaćeni standard.
Komponentne jedinice:
- Jedna funta sadrži šesnaest unci, iako je funta, istorijski i zvanično, bila definisana kao jednaka sa 7000 trojanskih granuloma (gr) sve dok dogovoreni standard nije implementiran 1959. godine.
Multiplikatori:
- 14lb = 1 stoun (stone).
- 28lb = 1 četvrtina (četvrtina dugih sto funti)
- 112lb = 1 dugih sto funti.
- 2240lb = 1 tona (imperijalna, ili duga tona) .