Metri
Unità ta':
- Tul/ distanza
Użat madwar id-dinja:
- Il- metru, bħala parti mis-sistema metrika, huwa użat bħala miżura ta' distanza madwar id-dinja, l-eċċezzjoni prinċipali hija l-Istati Uniti, fejn is-sistema imperjali hija użata għal aktar skopijiet.
Deskrizzjoni:
Il-metru huwa unita ta' tul fis-sistema metrika u huwa l-unita bażi ta' tul fis-sistema internazzjonali tal-unitjiet (SI).
Bħala l-unita bażi ta' tul fis-sistema SI u sistemi oħra 'M.K.S' (ibbażati madwar metri, kilogrammi u sekondi) il-metru huwa użat sabex jgħin unitajiet oħra ta' kejl bħall-'newton' għall-forza sabiex jinkisbu.
Definizzjoni:
Metru huwa ekwivalenti għal 1.0936 ta' yarda , jew 39.370 pulzier.
Mill-1983, il-metru ikun ġie uffiċjalment definit bħala t-tul tal-passaġġ vjaġġat mid-dawl f'vakwu matul intervall ta' żmien ta' 1/299, 792,458 ta' sekonda.
Oriġini:
Unita bbażata fuq kejl deċimali kienet ġiet proposta sa minn tmiem is-seklu 17 bl-isem ta' 'metru' li ġie derivat mill-frażi Griega 'métron katholikón' li tfisser 'kejl universali'.
Definizzjoni bikrijja tal-metru kienet ''it-tul ta' pendlu b'nofs perjodu ta' sekonda''. Sas-seklu 18, definizzjoni ibbażata fuq ''wieħed minn għaxar miljun tat-tul tal-meridjan tad-dinja matul kwadrant'' (id-distanza mill-ekwatur sal-Pol ta' Fuq) kienet qed tikseb popolarita' u din kienet id-definizzjoni aċċettata meta Franza adottat is-sistema metrika fl-1795.
Vireg prototipi tal-metru - l-ewwel brass, aktar tard tal-platinu u mbagħad liga tal-platinu/ iridju - kienu manifatturati bħala standardi suċċessivi tal-metru. Fl-1960, il-metru kienet ridefinit bl-użu tat-tul ta' mewġa tar-radjazzjoni, qabel d-definizzjoni attwali, fejn il-metru ġie relatat mal-veloċita' tad-dawl, ġiet adottata fl-1983.
Referenzi komuni:
- Raġel uman ta' tul medju huwa twil madwar 1.75m.
- L-ostakoli uzati fl-Olimpjadi fit-tiġrijiet tal-ostakli tal-110m huma għoljin 1.067m.
- L-itwal bini tad-dinja (sa mill-2012), Burk Khalifa fid-Dubai, huwa għoli 828 m.
- Il-Bini tal-iStat Imperu fi'New York huwa għoli 381m.
- Il-qies standard tal-linji tal-ferroviji (d-distanza bejn il-linji) hija ta' 1.435m.
Unitajiet ta' komponenti:
- 1/100 m = ċentimetru
- 1/1,000 m = millimetru
- Ara wkoll mikrometru, nanometru, pikometre, femtometru, attometru, zeptometru u joktometru (jactometre).
Multipli:
- Il-multiplu l-aktar użat huwa l-kilometru (1,000 m), iżda hemm bosta multipli SI oħra tal-metru, li jinkludu d-dekametru (10m), il-hettometru (100m) u l-megametru (miljun metru).
- L-ikbar multiplu tal-SI tal-metru huwa l-yottametru, (1,000,000,000,000,000,000,000,000 metru).