ფუნტები
-ის ერთეული:
- მასა
- წონა (არასამეცნიერო სფეროებში)
მსოფლიო გამოყენება :
- დიდი ბრიტანეთი, აშშ, ავსტრალია, კანადა, ახალი ზელანდია და ა.შ.
აღწერა :
ფუნტი არის მასის საზომი, რომელიც გამოყენებულია იმპერიულ სისტემაში, და მიღებულია ყოველდღიურ ხმარებაში, როგორც წონის ერთეული (გრავიტაციული ძალა, რომელიც ნებისმიერ სხეულზე მოქმედებს).
განსაზღვრება:
იმპერიული ("ევერდიუპოის" ანუ საერთაშორისო) ფუნტი ოფიციალურად უდრის 453.59237 გრამს.
წარმოშობა :
სახელი ფუნტი წარმოადგენს ლათინური ფრაზის ლიბრაპონდოს (librapondo), ანუ ფუნტის წონა, ადაპტაციას. რომაული ლიბრა (აქედან მოდის სიმბოლო lb) დაახლოებით 329 გრამს იწონიდა.
ისტორიულად ფუნტი (ან მისი ადგილობრივი შესატყვისი) წონის საზომად გამოიყენებოდა მსოფლიოს მრავალ სხვადასხვა ადგილას, მათ შორის ბრიტანეთში, საფრანგეთში, გერმანიაში, სკანდინავიაში და რუსეთში. თუმცა ზუსტი მასა, რომელიც განისაზღვრებოდა ფუნტით, იცვლებოდა სხვადასხვა სისტემის მიხედვით, ისინი დაახლოებით მსგავსი იყო, ჩვეულებრივ, 350 და 560 გრამს შორის.
ინგლისში თანაარსებობდა რამდენიმე სხვადასხვა სისტემა, რომლებიც იყენებდნენ ფუნტს, თუმცა ევერდიუპოის ფუნტი (ასევე ცნობილი შალის ფუნტის სახელით) ყველაზე გავრცელებული და დიდი ხნის განმავლობაში გამოყენებული იყო (შემოკლებით lbav ან lbavdp). ერთ-ერთი ვარიანტი, რომელიც დღესაც გამოიყენება, არის ტროას ფუნტი (დაახლოებით 373 გ) - ყველაზე ხშირად ძვირფასი ლითონების გასაზომად გამოყენებული.
დიდი ბრიტანეთის 1878 წლის აქტმა ზომების და წონების შესახებ პირველად განსაზღვრა იმპერიული ფუნტი მეტრული ერთეულების მიმართ (1 ფუნტი = 453.59265 გ) და 1893 წელს მენდენჰოლის განკარგულებით დადგინდა, რომ 1 კგ ეკვივალენტურია 2.20462 აშშ ფუნტის.
ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და ერთა თანამეგობრობის ქვეყნებმა შეათანხმეს ერთობლივი განსაზღვრება ფუნტის (და იარდის) მიმართ, რაც მიღებული იქნა 1959 წელს (დიდ ბრიტანეთში 1964 წელს).
გავრცელებული ხმარება :
- ინგლისურენოვან ქვეყნებში ადამიანის წონა, როგორც წესი, გამოიხატება სტოუნებში და ფუნტებში, თუმცა აშშ-ში ის, ჩვეულებრივ, გამოიხატება მხოლოდ ფუნტებში.
- ბრიტანეთში და ირლანდიაში საკვები პროდუქტები, რომლებიც ფუნტებად იყიდებოდა მეტრული სისტემის შემოღებამდე, კვლავაც ძველი იმპერიული სისტემის ეკვივალენტურ რაოდენობებად იყიდება, მაგალითად, კარაქი, რომელიც ძირითადად 454-გრამიან (1 ფუნტი) პაკეტებად იყიდება.
- მეთევზეები ხშირად გამოხატავენ დაჭერილი თევზის წონას ფუნტებში და უნციებში.
- შექსპირის პერსონაჟ შაილოკის ცნობილი ფრაზაა, რომელშიც ის მოითხოვს "ერთ ფუნტ ხორცს", როგორც გარანტიას სესხზე.
გამოყენების კონტექსტი :
სამეცნიერო სფეროში ფუნტი გამოიყენება მასის აღსანიშნავად, მაშინ როცა ყოველდღიურ ცხოვრებაში ის არის წონის ერთეული. მიუხედავად მეტრული სისტემის ფართოდ მიღებისა, ფუნტი კვლავაც გამოიყენება ინგლისურენოვან ქვეყნებში.
ისტორიულად ფუნტი იყო ჭურვების ან ყუმბარების აღსაწერი საშუალება იარაღის სფეროში და თავად იარაღების სახელი გამომდინარეობდა იმ საბრძოლო მასალიდან, რომელსაც ისინი ისროდნენ, მაგალითად, 32-ფუნტიანი ქვემეხი.
ბრიტანეთში და ამერიკაში ფუნტი ასევე გამოიყენება წნევის აღსანიშნავად, ხოლო ფუნტი ერთ კვადრატულ დუიმზე (p.s.i) მიღებული სტანდარტია.
კომპონენტი ერთეულები :
- ერთ ფუნტში თექვსმეტი უნცია შედის, თუმცა ისტორიულად (და ოფიციალურად) ერთი ფუნტი განსაზღვრული იყო, როგორც 7,000 ტროას გრანისგან (გრ) შემდგარი ერთეული, სანამ შეთანხმებული საერთაშორისო სტანდარტი არ იქნა შემოტანილი 1959 წელს.
ჯერადი რიცხვები:
- 14ფუნტი = 1 სტოუნი
- 28 ფუნტი = 1 მეოთხედი (ინგლისური ცენტნერის მეოთხედი)
- 112 ფუნტი = 1 ინგლისური ცენტნერი
- 2240 ფუნტი = 1 ტონა (იმპერიული ანუ გრძელი ტონა)